هنگامی که می‌میرید، خاطرات زندگی‌تان از جلوی چشمانتان می‌گذرد؟

این نظریه  که درست پیش از مردن خاطرات گذشته به سرعت در ذهن زنده می‌شوند، نظریه جدیدی نیست، چرا که قرار گرفتن چنین وضعیتی در افرادی که «تجربه نزدیک به مرگ» و پدیده‌های دیگر از جمله «تجربه خروج از بدن» را از سر گذرانده‌اند، گزارش شده‌ است.

اما اکنون پژوهشگرانی که یافته‌هایشان را در ژورنال Frontiers in Aging Neuroscience منتشر کرده‌اند، می‌گویند نخستین شواهد از چنین باداوری خاطراتی را در یک مغز انسان نزدیک به مرگ ثبت کرده‌اند.

این بیمار یک مرد ۸۷ ساله بود که در سال ۲۰۱۶ پس از یک حادثه سقوط به بخش اورژانس بیمارستان عمومی ونکوور در کانادا آورده شد. سه روز پس از جراحی برای خارج کردن خونی که بین جمجمه و مغز او جمع شده بود، این بیمار دچار حملات تشنجی شد و یک گروه پزشکی برای زیرنظر گرفتن فعالیت مغزی و درمان تشنج‌های او شروع به ثبت نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام از او کردند.

بیمار در حین ثبت نوار مغزی، دچار حمله قلبی شد. پژوهشگران پیش از مرگ این بیمار ۹۰۰ ثانیه فعالیت مغزی او را ثبت کردند که به گفته دکتر اجمل زمار، پزشک معالج این بیمار در آن هنگام در بیمارستان عمومی ونکوور، نخستین مورد از ثبت فعالیت یک مغز در حال مردن بود.

آنالیز دقیق نوار مغزی این بیمار در حدود ۳۰ ثانیه پیش و پس از توقف ضربان قلب او امواج مغزی را شناسایی کرد که معمولا در مغز یک انسان سالم در هنگام یادآوری خاطرات، تجربه خروج از بدن، مراقبه و تجربیات مشابه رخ می‌دهد. به گفته این پژوهشگران ظهور این امواج مغزی در نزدیکی زمان مرگ بیانگر این است که ممکن است در وضعیت نزدیک به مرگ برای آخرین بار یک «یادآوری خاطرات زندگی» رخ دهد.

دکتر زمار که اکنون در دانشگاه لوئیزویل آمریکا جراح مغز و اعصاب است، الگوی این امواج ممکن است اساس نوروفیزیولوژیکی تجربه‌های نزدیک به مرگ باشد.

البته این پژوهشگران نقائص بررسی‌شان را در مورد این بیماری را هم ذکر کرده‌اند، از جمله وجود آسیب مغزی، تشنج، تورم مغزی و بیهوشی در این بیمار ممکن است تفسیر داده‌ها را مشکل کند. اما شباهت‌هایی میان امواج مغزی مشاهده‌شده در این بیمار و افراد سالمی مشاهده می‌شود که تجربه خروج از بدن داشته‌اند و شواهد به دست آمده در موش‌های ازمایشگاهی در یک بررسی در سال ۲۰۱۳ نشان می‌دهد که پس از ایست قلبی امواج مغزی مشابهی ایجاد می‌شود.

زمار گفت: «ما برای نخستین بار در یک مغز انسانی در حال مردن امواج مغزی مشابهی با امواج مغزی ایجاد شده در یک انسان سالم در هنگام دیدن رویا، مراقبه و تجربیات خروج از بدن مشاهده کردیم.»

زمار و همکارانش در شش سال گذشته به دنبال یافتن نمونه دیگری از نوار مغزی ثبت‌شده در زمان مرگ بوند، چرا که بر اساس داده‌های علمی به دست آمده از یک مورد منفرد نمی‌تواند نتیجه‌گیری قاطعی کرد. اما آنها نتواستند مورد دیگری را پیدا کردند و در نهایت تصمیم گرفتند داده‌های مربوط به همین یک بیمار را منتشر کنند.

زمار گفت: «چیزی که از این پژوهش می‌آموزیم این است که گرچه عزیزان ما در هنگام مرگ چشمانشان را می‌بندند و آماده ترک کردن ما می‌شوند، مغزهایشان ممکن است برخی از زیباترین لحظاتی که در زندگی‌هایشان تجربه کرده‌اند، دوباره به یادآورد.»