اوراق ارزی بخریم یا نه؟

به گزارش 9صبح،صبح شنبه فروش اوراق ارزی بانک مرکزی در شعب بانک ملی آغاز شد و مقامات دولتی بسیار امیدوار هستند که نوسانات بازار ارز را از این طریق کنترل کنند. اما آیا این امکان پذیر است؟

  این نخستین بار نیست که دولت مستقر تلاش می‌کند با فروش اوراق تلاش می‌کند شرایط بازار ارز را سرو سامان بدهد. سال‌ها پیش در دولت دهم هم مقامات وقت اقدام مشابهی را در دستور کار قرار دادند اما بازپرداخت ها به صورت طور ریالی انجام شد و تا مدت ها دیگر فروش اوراق از مرکز توجه و علاقه عمومی خارج شد. اما حالا بانک مرکزی به دنبال این است که بار دیگر با فروش اوراق ارزی نرخ افسار گسیخته ارز را مهار کند.

البته به عقیده موافقان این طرح، اقدام اخیر بانک مرکزی با آنچه که پیش‌تر در کشور وجود داشت متفاوت است. به باور آنها در ابزار جدید مبنای نرخ‌گذاری بازار متشکل ارزی است که نرخ توافقی به نرخ‌های بازار نزدیک است و از نوسانات بازار تبعیت می‌کند، در حالی که در ابزاری که سال‌های گذشته استفاده شد، مبنای نرخ‌گذاری نرخ‌های بانکی بود که از نرخ‌های بازار تبعیت نمی‌کرد و جذابیتی برای متقاضی نداشت. ضمن اینکه در این ابزار متقاضیان اطمینان بانکی دارند و بانک ملی و بانک مرکزی تضمین بازپرداخت را به صورت ریالی و ارزی به نرخ روز دارد و اطمینان و تضمین بیشتر از این نمی‌تواند قائل شد.

اوراق ارزی چیست؟

بنا بر گفته مقامات بانک مرکزی اوراق گواهی ارزی برای  تسهیل و گسترش ابزار‌های جدید مالی در شبکه بانکی طراحی و معرفی شده است و به عنوان یکی از گزینه‌هایی است که مردم می‌توانند برای مدیریت دارایی خود از ان استفاده کنند. این اوراق توسط بانک ملی به عاملیت بانک مرکزی منتشر می‌شود و معاف از مالیات است که با نام، برای افراد بالای 18 سال قابل خریداری خواهد بود.

متقاضیان می‌توانند با مراجعه به شعب ارزی بانک ملی ایران و پرداخت معادل ریالی حداقل 1000 دلار و حداکثر 4000 دلار خریدار این اوراق باشند. نکته مهم این است که  بازار متشکل هم بستر معاملات فعالان بازار اسکناس صراف‌ها و بانک‌ها هستند و مرجع رسمی نرخ اسکناس است. به این معنی که نرخی که مبنای محاسبه قرار می‌گیرد، نرخ روز قبل بازار متشکل معاملات ارزی به عنوان بازار رسمی اسکناس است. همچنین سررسید اوراق از روز 28 آبان ماه تا 25 بهمن 1401 به مدت 3 ماه است که دراین مدت هم، قابل بازخرید با نرخ روز دلار توافقی در بازار متشکل معاملات ارزی است. از سوی دیگر این اوراق علاوه بر معافیت از مالیات، امکان نقد شدن پیش از سررسید را هم با تحویل به شعب ارزی بانک ملی دارد.

اما نکته بسیار مهم در خصوص این طرح مسئله ضمانت است. زیرا به هرحال انتشار اوراق ارزی باید همراه با تضمین‌های مشخص باشد که البته چالش این ضمانت‌ها هم این است که درصورت وجود تلاطمات ارزی ناشی از انتظارات تورمی بالا عملا امکان ایجاد تضمین هم از بین خواهد رفت. باید توجه داشت که برخلاف اوراقی مانند بیمه سهام که در آن دولت تضمین می کرد دارایی را با نرخ سود مشخصی در سررسید بازخرید کند، در اوراق ارزی چنین چیزی مشاهده نمی شود. این یعنی اگر نرخ ارز به کمتر از نرخ این روزها کاهش پیدا کرد، ریسک این کاهش متوجه خریدار اوراق است. هر چند این اوراق قابل بازخرید توسط بانک نیز هست.

علاوه بر این به عقیده کارشناسان  ارز تاثیر مستقیم و بسیار زیادی بر نرخ تورم دارد، بنابراین اوراق ارزی عملاً نوعی ابزار مالیِ مصون از تورم است، به همین دلیل اگر بازهم سیاستِ مخرب سرکوب ارزی مانند آن‌چه در سال‌های اخیر در دستور کار دولت قرار بگیرد؛ دوباره اقتصاد کشور را مانند سال‌های ۹۶ تا ۹۹ با شوک‌های چندباره‌ جهش ارز مواجه می‌کند و در صورت بروز جهش‌ در نرخ ارز به دلیل تنگنای ارزی دولت، بازپرداخت ارزی به خریداران اوراق در تاریخ سررسید دچار ریسک بزرگی می‌شود و بانک مرکزی را دچار چالش خواهد کرد و از طرفی در صورت عدم بازپرداخت ارزی به صاحبان اوراق، بی‌اعتمادی به این ابزار تشدید خواهد شد.

با همه این تفاسیر باید در نظر داشت که ماهیت ابزاری که بانک مرکزی معرفی کرده، ماهیت حفظ ارزش پول است؛ یعنی افرادی که ورودشان به بازار ارز تنها برای حفظ ارزش پولشان است، بتوانند از این ابزار جایگزین استفاده کنند و در نتیجه تقاضای بازار ارز مدیریت شود. بنابراین اگر اعتماد عمومی ایجاد شود و متقاضیان بازار به سمت این اوراق که امن‌تر است و ملاحظات بازار ارز را نیز ندارد، گرایش یابند اثر مثبتی بر بازار ارز خواهد داشت و نوسانات این بازار که به دلیل جو روانی است پیشگیری و مدیریت خواهد شد.لذا پر واضح است که موفقیت این ابزار به میزان مقبولیت آن در بازار و اطمینان متقاضیان به این ابزار بستگی دارد.