سهمیه بندی بنزین در شرایط جنگ

به گزارش 9 صبح، همزمان با آغاز تنش نظامی میان اسرائیل و ایران، رفتار شهروندان ایرانی نیز در زمینه تقاضای کالا‌‌‌هایی مانند بنزین افزایش یافته است.

به صورت کلی در شرایط جنگی، نگرانی از کمبود منابع، به‌‌‌ویژه بنزین، باعث می‌شود تا افراد به‌‌‌جای مصرف منطقی، به‌‌‌دنبال ذخیره‌‌‌سازی سوخت باشند. در اینجا نقش دولت برای اطمینان از توزیع کارآمد سوخت در جهت برطرف کردن نیازهای مختلف، حیاتی است.

در روزهای گذشته عرضه سوخت پاسخگوی تقاضای افزایش‌یافته بود و روز گذشته نیز سهمیه‌‌‌بندی بنزین که یکی از روش‌های رایج برای مدیریت تقاضای بنزین در زمان جنگ محسوب می‌شود، آغاز شد. با این حال در شرایط فعلی افزایش دورکاری با حذف نیاز به رفت‌‌‌وآمد کارکنان، تقاضای سوخت را به‌‌‌طور قابل‌‌‌توجهی کاهش می‌دهد. سفرهای روزانه کاری بخش بزرگی از مصرف سوخت را تشکیل می‌دهد و کاهش آن به صرفه‌‌‌جویی در بنزین و گازوئیل کمک می‌کند. برای موفقیت اجرای چنین سیاستی، مدیریت دولت برای فراهم کردن پیش‌‌‌نیازهایی مانند اینترنت پرسرعت و همچنین همکاری بخش دولتی و بخش خصوصی ضروری است. همچنین اجرای برنامه‌‌‌هایی در جهت افزایش سهولت استفاده از حمل‌ونقل عمومی برای شهروندان، می‌تواند در کاهش تقاضای سوخت موثر واقع شود. 

تغییر رفتار مصرف‌کننده

همزمان با آغاز درگیری نظامی میان اسرائیل و ایران و افزایش نااطمینانی‌‌‌های ناشی از این شرایط جنگی، تقاضای کالاهایی مانند بنزین در کشور افزایش یافت. به صورت کلی می‌توان گفت افزایش چشم‌گیر تقاضا برای نیازهای اولیه مانند بنزین در شرایط جنگی کاملا طبیعی است. در شرایط جنگی، رفتار مصرف‌کننده به‌‌‌طور قابل‌توجهی دستخوش تغییر می‌شود. نگرانی از کمبود منابع، به‌‌‌ویژه بنزین، باعث می‌شود افراد به‌‌‌جای مصرف منطقی، به‌‌‌دنبال ذخیره‌‌‌سازی  سوخت باشند. حتی کسانی که در شرایط عادی نیاز چندانی به بنزین ندارند، ممکن است در این وضعیت باک خودروهای خود را مکررا پر کرده یا ظروف سوختی تهیه و انبار کنند. این رفتار بیشتر از نیاز واقعی، ناشی از ترس و نااطمینانی نسبت به آینده است.

همچنین، مردم تلاش می‌کنند جابه‌‌‌جایی‌‌‌های ضروری خود را زودتر انجام دهند و همین موضوع تقاضا را به‌طور موقت افزایش می‌دهد. افزایش چشم‌گیر صف‌‌‌های پمپ‌‌‌بنزین و خرید هیجانی نشانه‌‌‌هایی از این تغییر رفتار است. این الگوهای رفتاری، نه‌‌‌تنها فشار مضاعفی بر شبکه توزیع وارد می‌کند، بلکه می‌‌‌تواند موجب کمبود مصنوعی سوخت در کوتاه‌‌‌مدت شود؛ حتی اگر عرضه واقعی کاهش نیافته باشد. 

پاکسازی کامل کبد با این دمنوش گیاهی 45%تخفیف تا امشب

پس از شوک اولیه‌‌‌ای که حمله نظامی اسرائیل به کشور ایجاد کرد، مطابق آنچه انتظار می‌‌‌رفت برخی از شهروندان ایرانی به تهیه سوخت بیش از مصرف عادی خود اقدام کردند. با وجود آنکه در نتیجه این رفتار صف‌‌‌های نسبتا طولانی در مقابل پمپ بنزین‌‌‌ها شکل‌‌‌ گرفت، عرضه بنزین نیز پاسخگوی تقاضای افزایش‌یافته بود. با این حال روز گذشته برخی از پمپ‌بنزین‌‌‌ها تعطیل شدند و سایر پمپ‌بنزین‌‌‌های فعال نیز بنزین را سهمیه‌بندی کردند. 

مدیریت تقاضای سوخت در شرایط جنگی

در شرایط جنگی، مدیریت تقاضا برای بنزین یکی از وظایف مهم دولت‌‌‌هاست؛ زیرا این منبع انرژی حیاتی برای حمل‌ونقل نظامی، لجستیک و ارائه برخی از خدمات ضروری است. در واقع هدف اصلی دولت‌‌‌ها اطمینان از توزیع کارآمد منابع است تا نیازهای مختلف در شرایط جنگی برآورده شوند. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که سهمیه‌‌‌بندی یکی از رایج‌‌‌ترین روش‌ها برای مدیریت تقاضای بنزین در زمان جنگ است. در این روش، دولت‌‌‌ها با صدور کارت‌‌‌های سهمیه یا کوپن‌‌‌های خرید، مقدار بنزینی را که هر فرد یا خودرو می‌‌‌تواند خریداری کند محدود می‌کنند. با این حال آنچه می‌تواند به صورت موثرتری بر مدیریت تقاضا اثر بگذارد، کاهش نیاز به سفرهای روزانه برای رسیدن به محل کار است که بخش قابل‌‌‌توجهی از مصرف سوخت را تشکیل می‌دهد. کاهش این سفرها می‌‌‌تواند به‌‌‌طور مستقیم به صرفه‌‌‌جویی در مصرف بنزین و گازوئیل کمک کند. 

دورکاری

دورکاری که به معنای انجام وظایف شغلی از راه دور و خارج از محل اداری است، معمولا با استفاده از اینترنت است. این روش که در زمان همه‌گیری‌ کرونا به صورت گسترده در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایران به کار گرفته شد، یکی از ابزارهای مفید پیش‌‌‌برد وظایف شرکت‌های مختلف در شرایط غیرعادی مانند پاندمی کرونا و درگیری‌‌‌های نظامی است.

این روش علاوه بر افزایش انعطاف‌‌‌پذیری کارکنان و کاهش ترافیک شهری، می‌‌‌تواند در شرایط جنگی به کاهش مصرف سوخت و حفظ امنیت منابع کمک کند. با دورکاری، نیاز به جابه‌‌‌جایی روزانه کارمندان به دفتر و استفاده از خودروی شخصی یا حمل‌‌‌ونقل عمومی کاهش یافته و بنزین کمتری مصرف می‌شود. همچنین تداوم فعالیت‌‌‌های اقتصادی با کمترین اختلال، تضمین پایداری خدمات دولتی و خصوصی را ممکن می‌‌‌سازد. بنابراین در شرایط فعلی دولت باید شرکت‌ها را به افزایش دورکاری تشویق کرده و همچنین پیش‌نیازهای شرکت‌ها برای انجام این کار را فراهم کند. برای مثال یکی از پیش‌‌‌نیازهای مهم پیش‌‌‌برد کار شرکت‌ها از طریق دورکاری، زیرساخت‌‌‌های دیجیتال قوی شامل دسترسی به اینترنت پرسرعت و امن است.

همچنین برای موفقیت این رویکرد، همکاری بین دولت و بخش خصوصی اهمیت زیادی دارد. دولت می‌‌‌تواند با ارائه تسهیلات و تشویق‌‌‌ها به شرکت‌ها، مانند معافیت‌‌‌های مالیاتی یا کمک به توسعه زیرساخت‌‌‌های دیجیتال، این فرآیند را سرعت ببخشد. تجربیات گذشته، مانند دوران شیوع کووید-۱۹، نشان می‌دهد که ایران توانایی اجرای سیاست‌‌‌های کار از راه دور را دارد، اما نیاز به برنامه‌‌‌ریزی دقیق برای شرایط جنگی وجود دارد. 

در نهایت می‌توان گفت که تقویت حمل‌‌‌ونقل عمومی در شرایط جنگی به‌‌‌طور مستقیم مصرف بنزین را کاهش می‌دهد؛ زیرا مسافران به‌‌‌جای خودروهای شخصی از اتوبوس، مترو و قطار استفاده می‌کنند. دولت باید با افزایش سرویس‌‌‌دهی (تردد بیشتر و ساعت‌‌‌های گسترده)، تخصیص سوخت یارانه‌‌‌ای به ناوگان عمومی و تسهیل دسترسی (ایستگاه‌‌‌های بیشتر و بلیت ارزان) شهروندان را برای استفاده بیشتر از حمل‌ونقل عمومی در شرایط ضروری تشویق کند.