موشک های ساخت ایران و کاربرد هوش مصنوعی در آنها

به گزارش 9 صبح، انواع موشک های ساخت ایران (موشک سازی ایران)، در حال حاضر از قدرتمندترین و پیشرفته ترین موشک های جهان به حساب می آیند و با برخورداری از دقت بالا، بردهای متنوع و توانایی حمل کلاهک های جنگی با وزن های مختلف (تعداد موشک های ایران) توانسته اند در عملیات های اخیر ایران در مقابل رژیم صهیونیستی موفقیت های بزرگی را خلق کنند. این موشک ها در انواع کروز، بالستیک، نقطه زن، هایپرسونیک، دوربرد و کوتاه برد تولید شده اند و از نظر معیارهای مختلف از جمله برد، توانایی حمل سر جنگی، مانور پذیری، نوع سوخت و ویژگی های دیگر با هم تفاوت دارند. در این مقاله برخی از معروف ترین موشک های ساخت ایران از جمله سجیل، فتاح، قدر، خرمشهر و … معرفی شدند. این موشک ها (تمام موشک های ایران) که توسط متخصصان ایرانی تولید شده اند با برخورداری از آخرین تکنولوژی روز جهان دارای دقت اصابت بالا، قدرت تخریب گری گسترده و توانایی عبور از پدافندهای پیشرفته هستند و توانسته اند در عملیات های موشکی وعده صادق یک تا سه ایران علیه رژیم صهیونیستی موفقیت های چشمگیری به ارمغان بیاورند. 

معرفی قدرت ایران در صنعت موشک سازی 

امروزه ایران، دارای یکی از  پیشرفته ترین برنامه موشکی جهان است و طیف متنوعی از انواع موشک های کوتاه برد، میان برد و دوربرد را تولید می کند. صنعت موشکی ایران در سال 1362 با تلاش های شهید طهرانی مقدم فعالیت جدی خود را آغاز کرد و در سال 1363 اولین شلیک موشک را ثبت کرد. ایران با توسعه مداوم  برنامه موشکی خود توانسته طیف متنوعی از موشک های کروز، نقطه زن، بالستیک، هایپر سونیک و… را تولید  کرده و اکنون یکی از بزرگترین زرادخانه های موشکی منطقه را دارد. از آنجایی صنعت موشکی نقش مهمی در افزایش قدرت بازدارندگی، ارتقا توانمندی دفاعی و همچنین افزایش اعمال نفوذ دیپلماتیک ایران در منطقه و جهان دارد برنامه های موشکی ایران همواره با مخالفت برخی از کشورها مواجه شده است اما ایران با تاکید بر اینکه هدف از توسعه این صنعت فقط افزایش قدرت بازدارندگی و دفاعی کشور است بر پیشرفت و توسعه این صنعت تاکید دارد و در سال های اخیر از موشک های فوق پیشرفته ای رونمایی کرده است.  

انواع موشک های تولید شده در ایران (اسم موشک های ایران)

همانطور که اشاره شد، ایران طیف گسترده ای از انواع موشک را تولید می کند که میتوان آنها را بر اساس معیارهای متنوعی نظیر میزان برد، فناوری تولید ، نوع سوخت، اندازه سر جنگی به انواع مختلفی تقسیم بندی کرد. در یکی از رایج ترین طبقه بندی ها موشک های ایرانی (نام موشک های ایران) به چند زیر تقسیم می شوند که عبارتند از: 

1. موشک های میانبرد و دوربرد ایران 

 موشک‌های دوربرد و میان برد ایران که می توانند اهداف دور دست را مورد اصابت قرار دهند، انواع مختلفی دارند. این موشک ها شامل چند مدل کروز، بالستیک و موشک های ضد کشتی هستند که برخی از مهمترین آن ها شامل موارد زیر هستند: 

1.1. موشک های شهاب 4، شهاب 5، شهاب 6 

 شهاب ۴ یک موشک دوربرد ماهواره‌ بر ایرانی با برد 1700 تا 2000 کیلومتر است. شهاب ۵ و شهاب ۶ هم دو مورد از موشک های بالستیک قاره‌پیما با برد بیش از ۵۵۰۰ کیلومتری هستند که توانایی حمل کلاهک جنگی اتمی و غیر اتمی با وزن تا یک تن را دارند. 

1.2. موشک‌ ضد کشتی خلیج فارس 

موشک ایرانی هایپرسونیک خلیج فارس یک موشک بالستیک تک مرحله‌ای با سوخت جامد، برد ۳۰۰ کیلومتری و کلاهک ۶۵۰ کیلوگرمی است که از سیستم هدایت ترکیبی برخوردار بوده و برای هدف گرفتن اهداف دریایی متحرک گزینه  مناسبی است. 

1.3. موشک خرمشهر 4 (خیبر)  

موشک خرمشهر( با نام عملیاتی خیبر)، یکی  از موشک های بالستیک نسل جدید ایرانی است که در سال 1402 برای نخستین بار رونمایی شد. این موشک هایپرسونیک، دارای سر جنگی 1500 کیلوگرمی و برد 2000 کیلومتری است و از سوخت مایع استفاده می کند. این موشک پیشرفته و مدرن دارای سرعت 16 ماخ در خارج از جو و 8 ماخ در داخل جو زمین بوده و با برخورداری از قابلیت رادار گریزی و هدایت پذیری فوق العاده یکی از قدرتمندترین موشک های هایپر سونیک ایرانی به حساب می آید.

1.4. موشک سجیل 

 سجیل، یک موشک بالستیک سوخت جامد با بردی حدود 2500 کیلومتر است که می تواند محموله‌ای تا وزن 700 کیلوگرم را حمل کند. این موشک ایرانی که دارای سرجنگی خوشه ای است می تواند به چندین راکت تبدیل شده و بطور همزمان در چندین جهت تخریب ایجاد کند. سجیل از پیشرفته ترین موشک های دوربرد ایران به حساب می آید وبا سرعت بسیار بالایی به اهداف اصابت می کند. این موشک در عملیات وعده صادق ۳ مورد استفاده قرار گرفت و با به بار آوردن تخریب های گسترده در اهدافی در سرزمین های اشغالی توانایی موشکی ایران را به رخ جهانیان کشید. 

1.5. موشک فتاح 

فتاح، یکی از جدیدترین و پیشرفته ترین هایپرسونیک های ایرانی است که با قابلیت مانور پذیری در تمام جهات، تقریبا از هر پدافندی می گذرد. این موشک قدرتمند ایرانی دارای برد  ۱۴۰۰ کیلومتر و سرعتی بین ۱۳ تا ۱۵ ماخ است و قادر است سرجنگی تا  ۵۰۰ کیلوگرم را حمل کند. موشک پیشرفته فتاح با داشتن یک نازل متحرک در بخش انتهایی خود بطور پیوسته تغییر مسیر میدهد و به همین دلیل در عملیات های وعده صادق توسط پدافندهای پیشرفته ای چون پیکان و گنبد آهنین رهگیری نشد و حتی با وجود رهگیری باعث افزایش سردرگمی پدافند و شلیک های ناموفق می شود.

1.6. موشک قیام 

موشک بالستیک قیام یکی دیگر از موشک های میان‌برد تولید شده توسط متخصصان نیروی هوافضای  جمهوری اسلامی ایران است که نمونه  ارتقا یافته آن بردی معادل 1000 کیلومتر دارد. این موشک که در سال 1389 معرفی شده است یک بالستیک بدون بابک ایرانی است و ویژگی های آن شباهت زیادی به موشک شهاب 2 دارد با این تفاوت که بدنه  آن باریکتر طراحی شده است. این موشک هم جز موشک های استفاده شده در عملیات وعده صادق بوده است. 

1.7. موشک قاسم بصیر

قاسم بصیر جدیدترین عضو نسل جدید بالستیک های ایرانی است که دارای برد 1300 کیلومتری و قابلیت های اپتیکی ویژه است. این موشک میان‌برد که در اردیبهشت ماه سال 1404 رونمایی شده دارای قابلیت نقطه زنی بدون GPS است. سوخت موشک بالستیک قاسم بصیر پیشرانه جامد  بوده  و کلاهک جنگی بومی آن دارای قابلیت مانور برای دور زدن سامانه های پدافندی است. این سر جنگی اپتیکی دارای قابلیت مانور در چندین جهت است و در فاز نهایی از موشک جدا می شود و یک چالش جدی برای سامانه های پدافندی به حساب می آید. 

1.8. موشک عاشورا 

موشک بالستیک عاشورا که نمونه ارتقا یافته موشک شهاب 3 است بردی  بین 2000 تا 2500 کیلومتر دارد و از سوخت دو مرحله ای جامد استفاده می کند. این موشک ایرانی قابلیت حمل سر جنگی 750 کیلوگرمی را دارد و شکارچی سیستم‌های ضد موشکی دشمن است. قابلیت حمل کلاهک های چندگانه، دقت اصابت بالا و قدرت تخریب زیاد در هنگام اصابت از دیگر ویژگی های موشک ایرانی عاشورا هستند. 

2. موشک های کوتاه برد ایرانی 

موشک های کوتاه برد که عمدتا بردی کمتر از 1000 کیلومتر دارند موشک هایی با دقت اصابت بالا هستند که عمدتا برای جنگ های نامنظم و شلیک به اهداف منطقه ای مورد استفاده قرار می گیرند. ایران طیف متنوعی از انواع موشک های کوتاه برد بالستیک و کروز را تولید کرده است که برخی از آن ها عبارتند از : 

2.1. موشک فاتح مبین 

فاتح مبین یک موشک تاکتیکی با سیستم هدایت پذیری پیشرفته است که نمونه ارتقا یافته موشک فاتح 110 به حساب می آید. این موشک بالستیک کوتاه برد برای هدف گرفتن اهداف زمینی و دریایی ایده آل است.  برخورداری از سیستم هدایت ترمینالی و فروسرخ امکان هدف گیری دقیق اهداف مختلف را تا برد 500 کیلومتر با این موشک فراهم کرده است. موشک فاتح مبین از سوخت جامد استفاده می کند و اولین بار در سال 1397 رونمایی شد. 

2.2. موشک نصر 

موشک نصر یکی دیگر از موشک های کروز کوتاه برد ایرانی است که دو نمونه از آن با نام های نصر 1 و نصر – بصیر معرفی شده است. این موشک کروز ضد کشتی دارای برد ۵۷۰ کیلومتری بوده و قابلیت شلیک از روی انواع سکوهای زمینی و شناورها  را دارد.  موشک نصر اولین بار در سال 1392 معرفی شد و از ویژگی های بارز آن می توان به توانایی حمل سر جنگی 130 کیلوگرمی و مقاومت بالا در برابر جنگ های  الکترونیکی پیشرفته اشاره کرد. 

2.3. موشک قائم 114

قائم 114 یک موشک ایرانی از نوع سطح به هوا و سطح به سطح است که بردی معادل 10 کیلومتر دارد و به علت وزن سبک و ابعاد کوچک امکان نصب آن روی بالگرد و پهپاد وجود دارد. این موشک با الگوبرداری از موشک آمریکایی AGM-114 هلفایر طراحی شده و با برخورداری سیستم هدایت پیپچده لیزری، فروسرخ و اپتیکی در هدف گیری بسیار دقیق است. این موشک پیشرفته اولین بار در سال 1392 معرفی شد و برای هدف گرفتن انواع اهداف زمینی و دریایی گزینه مناسبی است.  

2.4. موشک الماس 

الماس یک موشک ضد زره ایرانی از نوع کوتاه برد هوا به سطح است که در سال 1399 توسط سپاه پاسداران رونمایی شد. سه نوع موشک الماس با بردهای مختلف عرضه شده اند که شامل الماس یک با برد 4 کیلومتر، موشک الماس 2 و 3 با برد ۸ کیلومتر هستند. البته برد نمونه های ارتقا یافته این موشک که جدیدا تولید شده اند تقریبا 18 کیلومتر است. این موشک‌ها از فیبر نوری و همچنین جستجوگر تصویری برای هدف‌گیری دقیق استفاده می‌کنند و قابلیت شلیک از زمین، روی پهپاد و بالگرد را دارند. 

3. موشک های کروز ایرانی 

ایران طیف متنوعی از انواع موشک های کروز را با بردهای مختلف و انواع سر جنگی  تولید می کند. موشک های کروز ایرانی  دارای قابلیت های مهمی از جمله مانور پذیری بالا، قابلیت پرواز در ارتفاع پایین و   هدایت‌پذیری دقیق و همچنین قابلیت شلیک دسته جمعی هستند. این موشک ها معمولا از   موتور جت استفاده می‌کنند و قابلیت پرتاب از انواع سکوهای پرتاب زمینی، هوایی، دریایی و حتی زیردریایی را دارند. برخی از مهمترین موشک های کروز ایرانی عبارتند از: 

3.1. موشک سومار

موشک سومار؛ یک موشک کروز ایرانی از نوع زمین به زمین است که بردی بین 700 تا 2000 کیلومتر دارد. این موشک ایرانی دارای قابلیت حمل کلاهک جنگی 410 کیلوگرمی و همچنین قابلیت پرواز در ارتفاع کم است و در واقع نمونه ارتقا یافته موشک کروز مشکات به حساب می آید. 

3.2. موشک هویزه 

هویزه از خانواده موشک های سومار است و جز موشک های کروز زمینی با برد بلند طبقه بندی می شود. این موشک دارای برد 1350 کیلومتری و قابلیت رادار گریزی و واکنش سریع است.موشک هویزه که در سال 1397 برای اولین بار معرفی شد دارای قدرت تاکتیکی فوق العاده، دقت اصابت بالا و قدرت تخریب گسترده است.  

3.3. موشک قدر 

قدر یک موشک بالستیک با سوخت ترکیبی مایع و جامد و نیز قابلیت حمل چندین کلاهک است که به دلیل برخورداری از برد  1350 تا 1950 کیلومتری، دقت بالا در اصابت و قابلیت تغییر مسیر برای هدف گرفتن اهداف دور دست مناسب است. این موشک یکی از موشک های استفاده شده در عملیات های وعده صادق است که با داشتن دقت بالای اصابت و حمل چندین کلاهک مختلف تخریب زیادی را در  خاک دشمن به بار آورد. 

3.4. موشک غدیر 

موشک غدیر یک موشک کوتاه برد از نسل جدید کروزهای ایرانی است که قابلیت شلیک از روی ساحل و شناور را دارد. برد این موشک حدود 300 کیلومتر بوده و برای هدف گرفتن اهداف دریایی گزینه مناسبی است. این موشک از سوخت جامد استفاده می کند و در سال 1402 برای بار اول رونمایی شده است. 

4. موشک های نقطه زن ایرانی (لیست موشک های ایران) 

موشک های نقطه زن ایرانی با برخورداری از سیستم هدایت پیشرفته می توانند با دقت بسیار بالایی به هدف اصابت کنند. این موشک ها دارای برد های متنوعی هستند و قابلیت حمل کلاهک های انفجاری و جنگی مختلفی را دارند. برخی از موشک های نقطه زن ایرانی عبارتند از : 

4.1. فاتح-۱۱۰

موشک فاتح 110 یکی از موشک های زمین به زمین نقطه زن ایرانی است که با برخورداری از قابلیت مانور پذیری بالا و سرجنگی جداشونده توانایی اصابت دقیق به اهداف را دارد. این موشک بالستیک دارای سوخت جامد و برد 300 کیلومتری است و در سال 1381 برای اولین بار رونمایی شد. 

4.2. موشک ذوالفقار

موشک بالستیک  ذوالفقار، یک موشک نقطه زن کوتاه‌برد با برد 750 کیلومتری و سوخت جامد است که دارای سرجنگی جداشونده بوده و امکان اصابت دقیق به اهداف را دارد. موشک ذوالفقار اولین بار در رزمایش پیامبر اعظم در سال 1395 معرفی شد. 

4.3. موشک خیبر شکن

موشک خیبرشکن، یکی از اعضای نسل سوم موشک های بالستیک ایرانی است که در سال 1402 رونمایی شد. این موشک هایپرسونیک با برخورداری قدرت مانور فوق العاده سرجنگی خود در زمان بازگشت به جو می تواند از سد انواع پدافندهای دفاعی پیشرفته جهان عبور کند. کلاهک جداشونده در موشک خیبر شکن، دارای وزنی معادل 1500 کیلو گرم بوده و سرعت آن معادل ۵ ماخ در مرحله پرتاب و ۳ ماخ در لحظه اصابت است. 

4.4. موشک فاتح 313

فاتح 313، یکی دیگر از موشک های بالستیک نقطه زن ایرانی است که دارای  برد عملیاتی 500 کیلومتری و سرعت 4/3 ماخ است. این موشک که از سوخت جامد مرکب استفاده می کند اولین بار در سال 1394 معرفی شده است. این موشک مجهز به سیستم اینرسی با قابلیت هدایت تا لحظه آخر بوده و دقت اصابت آن تا سه متر است. 

5. سایر موشک های ایرانی (انواع موشک های ایران)

برخی دیگر از موشک های مهم ساخت ایران شامل موارد زیر هستند:

5.1. موشک فجر

موشک های فجر خانواده ای از راکت های ایرانی هستند که با نام های فجر 1 و 2 و 3 و 5 معرفی شده اند. این موشک ها که نمونه اولیه آن ها جز موشک های قدیمی بوده و در دهه 60 معرفی شده اند دارای مدل های مختلفی هستند. کالیبر، برد و سایر ویژگی های هر کدام از این موشک ها باهم متفاوت است که باعث کاربرد متفاوت آن ها هم می شود. موشک فجر 1 دارای یک راکت انداز چندگانه با کالیبر 333 میلی‌متر و برد 8 کیلومتری، فجر 2 دارای راکت انداز توپخانه‌ای با کالیبر 240 میلی‌متر و برد 23 کیلومتر و موشک فجر 3 هم دارای راکت انداز چندگانه توپخانه‌ای با کالیبر ۲۴۰ میلی‌متر و برد 43 کیلومتری است. موشک فجر 5 هم بردی معادل 75 تا 80 کیلومتر دارد و از یک راکت توپخانه‌ای 333 میلی‌متری مجهز به کلاهک جنگی 90 کیلویی برخوردار است. هر یک از موشک های خانواده فجر دارای طراحی، سرعت و قابلیت های خاصی هستند و بنابراین ویژگی ها برای عملیات های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. 

5.2. موشک سدید ۳۴۵

موشک سدید 345، یک بمب هدایت شونده قابل استفاده در پهپادهای رزمی، الخصوص پهپادهای شاهد ۱۲۹ و بالگرد شاهد ۲۸۵ است. این بمب هدایت شونده مجهز به سرجنگی ترکش‌زن است واز انواع جستجوگرها مادون قرمز، لیزری، و نور بصری با دقت‌های مختلف بهره مند است. همچنین، ثابت شدن باله های جلویی آن در نمونه های جدید موجب افزایش نیروی برآ این بمب شده است. 

استفاده از هوش مصنوعی در موشک های ایران

در سال های اخیر ایران با ادغام هوش مصنوعی با صنعت موشکی خود توانسته گامی بزرگ در جهت ارتقا توانایی موشکی و قدرت بازدارندگی خود بردارد. افزوده شدن هوش مصنوعی به موشک های ایرانی با کمک به بهبود هدایت خودکار، واکنش سریع در شرایط پیچیده و همچنین شناسایی مراکز ثقل آسیب‌پذیری هدف، قدرت و دقت موشک های ایرانی را به سطوح جدیدی ارتقا داده است. موشک های مجهز به هوش مصنوعی می توانند در شرایط بحرانی، برای فرار از سیستم های دفاع موشکی دشمن و مانورهای پیچیده عملکرد بهتری داشته باشند. همچنین، ادغام هوش مصنوعی با  فناوری ساخت موشک، نیاز به وجود اپراتور انسانی برای هدایت موشک را کاهش داده و امکان مدیریت سریع دقیق حملات همزمان را فراهم می‌کند. همچنین در انتخاب اسامی موشک های ایران این موضوع و تاثیراتش نیز دیده می شود.

سوالات متداول

ایران چند موشک دارد؟

به دلیل مشخص نبودن منابع، هیچ جمع بندی در این خصوص و اینکه “ایران چند تا موشک دارد” یا “ایران چند نوع موشک دارد” در دست نیست. البته اعدادی غیرواقعی و نادرست در خصوص تعداد موشک های بالستیک ایران مطرح می شود.

مهمترین موشک ایران کدامند؟

موشک سجیل و موشک فاتح را می توان 2 موشک مهم ایران عنوان کرد.

ایران از چه موشک هایی استفاده می کند؟

موشک های میانبرد، دوربرد، کوتاه برد، کروز، نقطه زن جزء تولیدات ایران در صنعت موشکی هستند.

انواع سیستم هدایت موشک های ایران چند مدل هستند؟

ایران در موشک سازی خود از هدایت اینرسی، هدایت ماهواره ای (GPS)، هدایت راداری برای موشکهای ایرانی استفاده می کند.

موشک حرارتی ایران هم مثل سایر موشک های تولید شده است؟

بله. ایران در زمینه تولید موشک های حرارتی و تولید آن مهارت و قدرت زیادی دارد.

قوی ترین موشک های ایران کدامند؟

موشک هایپرسونیک فتاح، موشک خیبرشکن، موشک‌های سجیل و خرمشهر۴ را می توان پیشرفته ترین موشک ایران عنوان کرد.

‎حداقل برد موشک های ایران چقدر است؟

حداقل برد موشکهای ایرانی 300 متر است.

موشک هایپرسونیک چیست؟

موشک هایپرسونیک (Hypersonic weapon) موشکی با سرعتی بیش از ۵ ماخ و دارای قابلیت مانورپذیری بالا که رهگیری آن را برای سامانه‌های دفاعی دشوار است.

موشک کروز چیست؟

موشک کروز (Cruise missile) نوعی هواپیما هدایت شونده بدون سرنشین (پهباد) که با حرکت در فاصله ی کمی از زمین، از چشم تجهیزات امنیتی دور می ماند.

موشک بالستیک چیست؟

موشک بالستیک (Ballistic missile) نوعی راکت هدایت شونده است که در ابتدا با موتور راکتی شروع به کار می کند و سپس با استفاده از قوانین علم فیزیک خود را (از مسیری مشخص) به هدف می رساند.