لاریجانی: مذاکره باید بر مدار منافع ما باشد

علی لاریجانی، مشاور رهبر معظم انقلاب روز شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ در مراسم گرامیداشت روز معلم که در دانشگاه شاهد برگزار شد درباره مذاکرات ایران با آمریکا با بیان اینکه در این مورد باید از وزیر خارجه سؤال کنید.، گفت: من نظر خود را بیان می‌کنم که مسئله مذاکره یا عدم مذاکره و این امور، مدار منافع ملی کشور است. نه حسن ذاتی دارد و نه قبح ذاتی. زمانی که شما فکر می‌کنید منافع کشور باید از طریق مذاکره تأمین شود، باید توجه داشته باشید که اگر مذاکره به منافعش نرسد، دلیلی برای ادامه آن وجود ندارد. بنابراین، این موارد هیچ‌کدام ابزار مذاکره نیستند.

مشاور رهبر معظم انقلاب افزود: فرض کنید شما می‌خواهید بگویید که می خواهیم مسئله هسته‌ای را از این وضعیت نجات دهیم و دچار تحریم‌ها شده‌ایم. آیا فکر می‌کنید اگر مذاکره شود، مفید است؟ مذاکره به زمان و شرایط بستگی دارد. اینکه چرا ما با این چالش در مسئله هسته‌ای مواجه شدیم؟ حقیقتاً این یک مسئله حقوقی نیست، زیرا اگر آژانس نظر می‌داد، دیگر دلیلی برای مذاکره وجود نداشت. ذات این مسئله سیاسی است.

لاریجانی با طرح این سوال که چرا این‌گونه است؟، ادامه داد: دنیای امروز قلدرمآبی دارد و زور می‌گویند. ایران می‌گوید من دانش هسته‌ای لازم دارم و چارچوب‌های پذیرفته‌شده را قبول دارم و رعایت می‌کنم. اما آن‌ها می‌گویند نظر ما این نیست و زور می‌گویند. حالا اینکه با این زور، باید چگونه عمل کرد؟ بحث دیگری است. ممکن است شما بگویید در این مقطع، آن‌ها نامه داده و گفته‌اند که ما می‌خواهیم از طریق مذاکره حل کنیم. آیا مذاکره جواب می‌دهد یا نه؟ یکی از ابتدایی‌ترین نکات این است که ما از ابتدا بگویم مذاکره نمی‌کنیم.

او با اشاره به موضوع تحریم های غرب و آمریکا علیه ایران، افزود: تحریم ها فقط به مسئله هسته‌ای مربوط نمی‌شود. تحریم‌هایی که آمریکایی‌ها علیه ایران اعمال کرده‌اند، تنها به موضوع هسته‌ای مربوط نیست و جنبه‌های مختلفی دارد. این تحریم‌ها ریشه در دوره‌ای دارد که ایران جزو اقمارآمریکا بود و آن‌ها نمی‌خواستند این موقعیت را از دست بدهند. انقلاب اسلامی شد و ایران گفت من مستقل هستم، نه زیر بار شوروی می‌روم و نه زیر بار آمریکا. به همین دلیل، آن‌ها مسئله‌آفرینی کردند.

لاریجانی گفت: چند روز پیش وزیر دفاع آمریکا در باره یمن گفته بود که ما این موضوع را در موقع مناسب بررسی خواهیم کرد. آنها ۸۰۰ بار به یمنی ها حمله کردند. این مشکلات به ایران مربوط نیست، بلکه ما در کل منطقه با این مسائل مواجه هستیم.

ایران زیر بار زور نمی رود و تسلیم پذیر نیست

او تصریح کرد: باید توجه داشت که ایرانی‌ها تمدن عمیق و سابقه‌ای بزرگ دارند و به همین دلیل مانند برخی کشورها نیستند که از طریق تاریخی تسلیم شوند. آن‌ها زیر بار هر چیزی نمی‌روند. ممکن است مذاکره‌ای که درحال حاضر انجام می‌شود به نتیجه برسد یا نرسد، بستگی دارد به اینکه چقدر انصاف و عقلانیت در اداره وضعیت جهانی وجود داشته باشد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: مشکلاتی وجود دارد و بسیاری از ضوابط و مقرراتی که در دنیا وضع می‌شود، ظاهرش این است که نظامات بین‌المللی نشسته‌اند و تصمیم می گیرند، ولی در واقع پشت این قضایا قدرت است. اکنون آمریکایی‌ها تصوری پیدا کرده‌اند که زمان تحقق قدرت خودشان است. با ما این‌گونه رفتار می‌کنند چرا با چین اینگونه رفتار کردند ، رابطه این کشور که با چین خوب بود. خودشان می گویند آقای کسینجر از آنجا آمده و ما به توافق درازمدت با چین رسیده‌ایم.

مبنای شهید مطهری برای مذاکره عقل گرایی و سعادت جامعه بود

لاریجانی در پاسخ به سوالی درخصوص دیدگاه شهید مطهری درخصوص مذاکرات، گفت: سؤال شما این است که آقای مطهری اگر زنده بودند نظرشان درباره مذاکره چه بود، من نمی‌دانم ، چرا که ایشان در قید حیات نیستند. اما آیا مذاکره خوب است یا بد؟ به نظر می‌رسد که مبنای ایشان، عقل‌گرایی و سعادت جامعه بوده است. من نمی‌توانم از جانب ایشان صحبت کنم، اما اگر مذاکرات جنبه ابزاری دارد و هدف نیست، باید گفت که مذاکرات باید بر مدار منافع ما باشد. ممکن است در یک زمان حکومت یا نخبگان و دانشجویان این مذاکرات را بپذیرند یا نپذیرند. این بستگی دارد به اینکه آیا از این مذاکرات نفعی برای جامعه حاصل می‌شود یا خیر.

به من گفتند مدیر و مدبر نیستی

مشاور رهبر معظم انقلاب درباره رد صلاحیت خود در انتخابات ریاست جمهور، گفت: موقع انتخابات ما را رد کردند و ما هم صلوات فرستادیم و گفتیم از ما سلب شد. بعد از انتخابات گفتم چرا من را رد کرده‌اید؟ گفتند نمی‌توانیم بگوییم و علتش این است که اینجا رأی‌گیری است.

لاریجانی در ادامه گفت: بعدا گفتند شما از بعضی از نمایندگان که ما رد صلاحیت می‌کنیم حمایت کرده اید، در حالی که نمایندگان را ما انتخاب نمی‌کنیم مردم انتخاب می کنند، نماینده به ما ربطی ندارد ربط این موضوع به ثبت صحتش با مسئله مدیر و مدبر چیست متوجه نشدیم حالا به هر حال به ما گفتند این بود.

او ادامه داد: مطالبی که بار اول گفتند ما شکایت کردیم، قوه قضائیه رسیدگی کرد و معلوم‌ شد که کذب است ولی بار دوم‌ اینها را نگفتند و گفتند شما مدیر و مدبر نیستید.

هدف روشن شهید مطهری سعادت کشور و مسلمانان بود

لاریجانی در بخش دیگری از سخنان خود درباره شخصیت استاد مطهری،گفت: تفکرات مطهری به‌عنوان راهگشایی برای یک نسل فعال در صحنه اجتماعی، حائز اهمیت بوده است. چند ویژگی ایشان وجود دارد که به نظر می‌رسد بیش از خاطرات و خصوصیات فکری ایشان اهمیت دارند. یکی از مسائل مهمی که ایشان در آثار و سلوک خود دنبال می‌کردند، وجود یک هدف روشن در آثار، درس‌ها و تعاملاتشان بود و آن، سعادت کشور و مسلمانان بود. این سعادت در ابعاد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تجلی می‌یابد.

او افزود: آثار ایشان نیز از تنوع خاصی برخوردار است و هدف همه صاحب‌نظران دینی بر این اساس است که تفکر دینی، سعادت‌محور است و یک هدف مشخص را دنبال می‌کند. بنابراین، در آثار شهید مطهری نیز این نکته مشهود است که هدف ایشان تأمین سعادت جامعه اسلامی و امت اسلامی است. این سعادت تنها به جنبه‌های خاص سیاست یا اجتماع محدود نمی‌شود، بلکه شامل حوزه‌های فرهنگی، علمی، سیاسی و اقتصادی نیز می‌گردد.

لاریجانی گفت: سعادتی که در تفکر دینی وجود دارد، یک امر چند بعدی است. مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، زمانی که به بحث سعادت می‌پردازند، به این نکته اشاره می‌کنند که سعادت هم بعد معنوی دارد و هم بعد مادی. اگر کسی تصور کند که تفکر اسلامی تنها به معنویت توجه دارد و به مسائل مادی بی‌توجه است، در اشتباه است؛ زیرا این دو امر باید به‌طور همزمان مورد توجه قرار گیرد. مرحوم استاد شهید نیز بر این نکته تأکید داشته‌اند.

آزادی و جوانان از مهمترین دغدغه های شهید مطهری بود

او در ادامه گفت: نکته دیگری که در این مسیر باید مدنظر قرار گیرد، اولویت‌های شهید مطهری است که شامل نسل جوان می‌شود. در مقدمه یکی از کتاب‌های ایشان، به‌ویژه در توضیح «عدل الهی»، بیان می‌کنند که دغدغه‌ام این نسل جوان است؛ چرا که آینده جامعه اسلامی به جوانان مربوط می‌شود و هرچه این نسل عمیق‌تر باشند، آینده اجتماع بهتر رقم خواهد خورد.

لاریجانی افزود: ایشان تصریح می‌کنند که هرگاه قلمی به دست گرفته‌اند، هدفشان حل یکی از مشکلات جوانان بوده است. نکته‌ دیگر مسئله آزادی است. ایشان از متفکرانی هستند که معتقدند در تمامی عرصه‌ها باید آزادی وجود داشته باشد؛ آزادی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی. چرا که بدون آزادی، رشد حاصل نمی‌شود. اگر ما در تفکر اسلامی به دنبال فضایی هستیم که انسان‌ها رشد کنند، بدون آزادی، چنین رشدی ممکن نخواهد بود.

او تاکید کرد: خصوصاً با توجه به نظریه فطرت که ایشان قائل به آن هستند، مقوله آزادی به عنوان یکی از ملزومات مطرح می‌شود. زیرا انسان استعدادهایی دارد که باید شکوفا شوند و برای این امر، باید مانعی وجود نداشته باشد. البته بحث آزادی که ایشان مطرح می‌کنند، جزو اصول فکری ایشان است. این مسئله اهمیت دارد، چرا که حتی در حوزه اقتصاد نیز اگر آزادی وجود نداشته باشد، رشد حاصل نخواهد شد. بنابراین، باید رقابت وجود داشته باشد تا افراد بتوانند برای منافع خود تلاش کنند.

لاریجانی ادامه داد: در مقوله آزادی مرزبندی‌هایی نیز وجود دارد که چه در تفکر غرب و چه در تفکر ایشان، این مرزها لحاظ شده است. یعنی آزادی بدون قانون به هرج و مرج می‌انجامد. یکی از نکات مهمی که تمامی این منظومه فکری به آن مربوط می‌شود، این است که ایشان در مسیر تعاملات خود، یک روش عقلانی را دنبال کرده‌اند.

وی افزود: شهید مطهری در یکی از آثار خود می‌گویند که ما عقل را این‌گونه می‌بینیم که باید تشخیص دهیم عدالت از نظر عقلانی چیست. بنابراین، آنچه که از نظر عقلانی، عدالت است، شرع انور نیز آن را تأیید می‌کند. حال، اهل حدیث ممکن است به‌طور مخالف این نظر را مطرح کنند و بگویند آنچه در شرع آمده است، باید به‌عنوان قانون مورد تأیید قرار گیرد.

تذکر نباید با اوقات تلخی باشد

لاریجانی در بخشی از سخنان خود درخصوص امر به معروف و نهی از منکر در جامعه با بیان اینکه متاسفانه در جامعه‌ ما با اوقات تلخی تذکر می‌دهند، گفت: نظر شهید مطهری این بود که حکومت‌ باید بستری را فراهم کند که فرد با اراده خودش‌ به سمت‌ گناه نرود؛ درحالی که شما اراده فرد را سلب می‌کنید.

او با بیان اینکه شهید مطهری فرصت می‌داد تا حرف جوانان شنیده‌ شود و بر اساس آن به راه حل برسند، گفت: ایشان امر به معروف و نهی از منکر را باعث زنده شدن‌ جامعه می‌دانست و معتقد بود  وقتی می‌خواهید فردی را راهنمایی کنید، باید احساس کند دلسوزانه دارید حرف می‌زنید.

یکی از مشکلات کشور پویا نبودن اقتصاد است 

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه سخنان خود درباره مسایل اقتصادی داخل کشور و همچنین حمایت از فلسطین گفت: شهید مطهری در کتاب اقتصادشان می‌گویند که یک کشور می‌تواند اهداف بسیار متعالی داشته باشد، اما اگر از یک اقتصاد سالم که مقصود آن اقتصاد ثروت‌زا و زاینده است برخوردار نباشد، به بسیاری از این اهداف نخواهد رسید. این نکته مهمی است که ایشان مطرح می‌کنند و یکی از مشکلات کشور ما نیز همین اقتصاد درونی است.

لاریجانی افزود: ما اهداف زیادی برای جمهوری اسلامی در قانون اساسی و در لسان رهبران داریم، اما چون اقتصاد ما پویا نیست، این سؤال برای شما و برای همه وجود دارد که وقتی اقتصاد قوی نیست، به آن اهداف نمی‌رسید. حالا این اهداف ممکن است متکثر باشند، اما در مورد منطقه، باید بگویم که ما به وجود نیاوردیم. باید به فکر این مسائل باشیم و به مسائل داخلی کشور توجه کنیم.

حادثه ای در منطقه در حال رخ دادن است

مشاور رهبر معظم انقلاب با بیان اینکه حادثه‌ای در منطقه در حال رخ دادن است، گف: این جریانی است که وجود دارد، مشابه آنچه در روسیه و اوکراین و جاهای دیگر می‌بینیم. در منطقه ما نیز این جریان وجود دارد، مانند مسئله فلسطین. قبل از شکل‌گیری جمهوری اسلامی، مشکل فلسطین وجود داشت و هنوز هم هست. بخشی از این مشکلات به این دلیل است که ما نتوانسته‌ایم این مسئله را حل کنیم. بنابراین، هرچه هم که تلاش کنیم این مشکل را پاک کنیم، سهم ما در این قضیه آنقدر نیست که تصور می‌کنید. مسائل داخلی را فدای این مسائل نکرده‌ایم. ما مشکلات دیگری در داخل داریم که باید به آن‌ها توجه کنیم.

مقاومت لبنان بعد از تجاوز رژیم صهیونیستی آغاز شد

لاریجانی در پاسخ به سوالی درباره شکل گرفتن نیروهای مقاومت در منطقه گفت:حزب‌الله در لبنان چه زمانی به وجود آمد؟ آیا ما آن را به وجود آورده ایم؟ آیا این‌طور نبود که وقتی اسرائیل بیروت را گرفت، حزب‌الله شکل گرفت. در واقع، نیروها احساس کردند که کشورشان اشغال شده و بنابراین تصمیم به تشکیل گروه‌هایی گرفتند، زیرا ارتش لبنان نتوانست از خود دفاع کند. مقاومت لبنان در برابر تجاوز اسرائیل آغاز شد. در عراق هم همین‌طور است.

او افزود:  شما می‌گویید که ما مقاومت را به وجود آوردیم؛ ما کمک کردیم، اما ما آن را به وجود نیاوردیم. شما عراق را اشغال کردید و با مردم برخورد تند و رفتار خشن نشان دادید و کشتار انجام دادید. بعد از آن، آیت‌الله سیستانی گفت که این‌ها را جمع کنید. وقتی ایالات متحده به عراق آمد، مردم مقاومت کردند.

لاریجانی تاکید کرد: سؤال من این است که کدام کشوری از اشغال خوشش می‌آید؟ این سؤال مهمی است. وقتی کشوری اشغال می‌شود، به شما دموکراسی نمی‌دهند. در دیگر نقاط نیز همین‌طور است. اکنون هم در سوریه، هر قسمتی از کشور اشغال شده، اگر مردم مقاومت کنند، گردن ما می‌اندازند. در حالی که این موضوع به ما ربطی ندارد.

او در ادامه گفت وقتی دشمنان این‌قدر فشار می‌آورند جمهوری اسلامی باید به نوعی از خود دفاع کند، باید توجه داشته باشید که ما نمی‌توانیم فقط در اینجا صلوات بفرستیم. جمهوری اسلامی فلج نیست و این نکته مهمی است که باید مدنظر قرار گیرد. 

به دنبال این نیستیم که به سمت سلاح هسته ای برویم 

لاریجانی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اینکه ما دنبال این نیستیم که به سمت سلاح هسته‌ای برویم، گفت: اینکه دیگران از این وضعیت سوءاستفاده می‌کنند، واقعیتی است که باید با چشم بینا به آن نگاه کنیم.البته تصمیم‌گیری در این زمینه بر عهده شورای عالی امنیت ملی و رهبری است و من نظر شخصی خودم را بیان می‌کنم.

او درباره انتقادها نسبت به ایران گفت: وقتی کشوری قدرتمند است انتقادها هم به آن زیاد می شود بنابراین تحمل این را داشته باشید که انتقاد به جمهوری اسلامی افزایش پیدا کند. باید توجه داشته باشید که این کوچک کردن ایران نیست. سؤال این است که چرا این کشورها ما را تحریک می‌کنند برای اینکه ما دشمنانی داریم که به روشنی تعریف شده‌اند.

تقویت رابطه با همسایگان سیاست درستی است 

لاریجانی با طرح این سوال که ما باید در شطرنجی که آن‌ها برای ما طراحی کرده‌اند، عمل کنیم یا اینکه میدان کار خود را با همسایگان تغییر دهیم؟ گفت: اگر شما معتقد باشید که میدانی که آن‌ها برای ما درست کرده‌اند، ما را درگیر می‌کند، این درست نیست. ما ممکن است با برخی کشورهای همسایه اختلافاتی داشته باشیم، اما باید درباره منافع مشترک مذاکره کنیم و سیاست جمهوری اسلامی در این زمینه که باید با همسایگان بنشینیم و مذاکره کنیم، سیاست درستی است اما ما نباید برااساس طراحی و نقشه‌های دیگران عمل کنیم.