معرفی تأسیسات هسته‌ای فردو

به گزارش 9 صبح، تأسیسات هسته‌ای فردو به‌عنوان یکی از مراکز حساس و راهبردی جمهوری اسلامی ایران، طی سال‌های اخیر همواره در کانون توجه رسانه‌های جهانی، نهاد‌های اطلاعاتی و محور اصلی مذاکرات هسته‌ای کشور با قدرت‌های جهانی قرار داشته است. این مجموعه که در عمق زمین و با تدابیر امنیتی و فنی بسیار بالا طراحی شده، در نزدیکی شهر قم و در محدوده‌ای موسوم به «روستای فردو» واقع شده است و یکی از مهم‌ترین مراکز غنی‌سازی اورانیوم کشور محسوب می‌شود.

تأسیسات فردو در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر قم و در منطقه‌ای کوهستانی در دل ارتفاعات واقع شده است. این مجموعه زیرزمینی به‌گونه‌ای طراحی شده که در برابر حملات احتمالی هوایی یا عملیات‌های خرابکارانه، از ضریب امنیتی و استحکام بالایی برخوردار باشد. بنابر گزارش منابع رسمی، این تأسیسات در عمق حدود ۸۰ تا ۹۰ متری زمین ساخته شده و از پوشش‌های بتنی و لایه‌های متعدد دفاعی بهره می‌برد.

چنین طراحی‌ای، فردو را به یکی از مقاوم‌ترین و محافظت‌شده‌ترین سایت‌های هسته‌ای در خاورمیانه تبدیل کرده و سبب شده است که این تأسیسات از منظر راهبردی، اهمیتی مضاعف در منظومه دفاعی و فنی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.

روند احداث تأسیسات فردو از اوایل دهه ۱۳۸۰ شمسی آغاز شد. کارکرد اصلی تأسیسات فردو، غنی‌سازی اورانیوم است که مطابق اظهارات ایران در طول این سال‌ها با اهداف صلح آمیز هسته‌ای بوده است. این مرکز با بهره‌گیری از سانتریفیوژ‌های پیشرفته، بخشی از زنجیره تولید سوخت هسته‌ای کشور را برعهده دارد. بر اساس توافقنامه برجام که در تیرماه ۱۳۹۴ میان ایران و گروه ۱+۵ منعقد شد، ایران متعهد شد که فعالیت‌های غنی‌سازی در فردو را متوقف و بخش قابل توجهی از تجهیزات فعال در این سایت را غیرفعال نماید. همچنین مقرر شد که این مرکز به یک مؤسسه تحقیقاتی جهت تولید ایزوتوپ‌های پایدار تبدیل شود.

با این حال، پس از خروج ایالات متحده از برجام در سال ۱۳۹۷ و بازگشت تحریم‌های یک‌جانبه، جمهوری اسلامی ایران نیز در چارچوب بند‌های توافق، به کاهش تعهدات هسته‌ای خود پرداخت.

تجهیزات فنی و توانمندی‌های عملیاتی

براساس اطلاعات منتشرشده، تأسیسات فردو مجهز به نسل‌های مختلف سانتریفیوژ از جمله IR-۱ و IR-۶ است. این تجهیزات با توانایی چرخش بالا، امکان غنی‌سازی در مقیاس صنعتی را فراهم می‌کنند.

همچنین در سال‌های اخیر برخی رسانه‌های اسرائیلی مدعی وقوع عملیات‌های مخفیانه در اطراف این مرکز خبر داده‌اند؛ ادعا‌هایی که عمدتاً توسط مقامات رسمی ایران تکذیب شده‌اند. 

تأسیسات فردو در مذاکرات و معادلات بین‌المللی

در تمامی ادوار مذاکرات هسته‌ای، از جمله روند شکل‌گیری برجام، تأسیسات فردو یکی از محور‌های اصلی اختلاف و چانه‌زنی بوده است. طرف‌های غربی همواره خواستار تعطیلی کامل یا تغییر کاربری این مرکز بوده‌اند، در حالی که جمهوری اسلامی ایران بر حفظ توان فنی و حق بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تأکید داشته است.

صبح یکم تیرماه آمریکا از طریق بمب‌افکن های b۲ سایت هسته‌ای فردو را هدف حملات گسترده قرار داد.