تهران برای بحران آماده است؟

کم‌تر از دو هفته است که از جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل با حمایت آمریکا می‌گذرد. جنگی نفس‌گیر که به اندازه نبرد ۸ساله کشورمان با عراق در ۴ دهه پیش، به مردم تهران و دیگر شهرهای ایران، تجربه آموخت. در آن ۱۲ روز، اگر در تهران بوده و در شهر گذری می‌داشتید، متوجه تغییر ناگهانی چهره شهر شده و کاستی‌های ناشی از بحران جنگ را به‌خوبی احساس می‌کردید. پایتخت در کم‌تر از ۵ روز، ۸۰ درصد جمعیت خود را به جاده‌های اطراف تهران فرستاد. اگر در روز اقلیتی در شهر تردد داشتند، اما برای امنیت بیش‌تر شب را در محلی خارج از شهر می‌گذراندند. از سوی دیگر، تمام علائم حیاتی اقتصاد به خواب رفته و به‌جز مراکز خدماتی و فروشگاه‌های محدود ارزاق، مابقی به تعطیلات اجباری رفته بودند! مردم با التماس از سوپرمارکت‌های محله خود می‌خواستند که تعطیل نکنند.

در عین حال در قانون مدیریت بحران هیچ اشاره‌ای به بحران جنگ نشده است! این کاستی بزرگ سبب شده تا مجلس سرانجام دست به کار مفیدی بزند! حبیب قاسمی، عضو کمیسیون عمران مجلس، گفته که قرار است «اصلاح قانون مدیریت بحران که در آن به شرایط جنگی اشاره نشده است، در دستور کار قرار گیرد و طرح سه‌فوریتی اصلاح قانون مدیریت به فوریت پیگیری و اجرا شود.»

این نشان می‌دهد که مسؤولین و در رأس آن نمایندگان مجلس، شرایط بحرانی در ماه‌های اخیر و تهدیدهای اسرائیل را چندان جدی نگرفته اند. پیروز حناچی، شهردار اسبق تهران، در این باره می‌گوید: «ما در زمینه این‌که اگر دشمن خارجی به ما حمله کرد، باید چه کنیم، آمادگی کامل نداشتیم. در کشورهایی که انتظار جنگ هم ندارند، پناهگاه جدی و حتی پناهگاه اتمی پیش‌بینی شده که مردم در شرایط اضطرار وارد شوند.» به گفته پیروز حناچی: «در زمان جنگ [با عراق] ما در بسیاری از مراکز عمومی، مدارس و دیگر نقاط که جمعیت زیاد بود، پناهگاه داشتیم، اما امروز بسیاری از این پناهگاه‌ها تغییر کاربری داده، تخریب شده یا تبدیل به انبار شده است.»

از سویی مترو که بعدها به‌عنوان پناهگاه از سوی شهرداری به مردم اعلام شد، فاقد سرویس بهداشتی بوده و نمی‌توان در آن، مدت‌زمان طولانی پناه گرفت. از سویی فاصله ایستگاه‌های مترو تا محل زندگی مردم تا حدی است که محال است کم‌تر از ربع ساعت کسی بتواند خود را به آن محل برساند. با این همه، پناهگاه اولین ضروریات برای بحران جنگ است. به گفته مهاجرانی، سخنگوی دولت: «وجود پناهگاه، حتی اگر فرصتی برای مراجعه به آن فراهم نشود، می‌تواند موجب افزایش احساس امنیت روانی در میان مردم شود.» مهاجرانی می‌گوید: «از همان روزهای ابتدایی، پیگیری‌هایی برای شناسایی اماکن امن آغاز شد، از جمله بررسی ایستگاه‌های مترو. برخی از ایستگاه‌ها باز بودند، در حالی که برخی دیگر به دلایل امنیتی یا ملاحظات خاص بسته بودند.» به گفته او: «بحران‌ها فقط به جنگ محدود نمی‌شوند؛ زلزله و سایر بلایای طبیعی نیز از جمله بحران‌هایی هستند که باید برای آن‌ها آمادگی کامل داشته باشیم.»