نشانه‌های جدید از آب در سیاره سرخ!

و با این حال، شواهد فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهد زمانی این سیاره بسیار گرم‌تر و مرطوب‌تر بوده و مقدار زیادی آب روان و ساکن روی سطح آن وجود داشته است. با گذشت زمان، همان‌طور که اتمسفر مریخ به آرامی از بین رفت، بسیاری از این آب ناپدید و باقیمانده به صورت منجمد در اطراف قطب‌ها متمرکز شد. 

سال‌هاست که آژانس‌های فضایی فرودگرهای روباتیک، مریخ‌نوردها، مدارگردها و وسایل نقلیه هوایی را به مریخ می‌فرستند تا درباره زمان و مدت زمان این انتقال اطلاعات بیشتری کسب کنند. ماموریت تیان‌ون یک (Tianwen-۱) چین که شامل مریخ‌نورد ژورانگ (Zhurong) می‌شود، نشان می‌دهد که احتمالا در زمانی نزدیکتر از آنچه تصور می‌شد‌، آب روی سطح مریخ وجود داشته است. 

بر اساس تحقیقات جدید آکادمی علوم چین (CAS)، مشاهدات مریخ‌نورد ژورانگ تپه‌های شنی غنی از نمک را در منطقه یوتوپیا پلانیتیا (Utopia Planitia) یکی از سه حوزه آبریز مریخ در نیمکره شمالی سیاره سرخ، شکاف‌ها و پوسته‌هایی را نشان می‌داد که بیانگر وجود احتمالی آب در چندصد هزار سال پیش است. 

یافته‌های حاصل از این تحقیقات در مقاله‌ای در ساینس ادونس منتشر شده است. آن‌طور که در این مقاله آمده، مریخ‌نورد ژورانگ ویژگی‌های جالبی را روی تپه‌های یوتوپیا پلانتیا مشاهده کرده است. تپه‌های شنی ایجاد شده توسط پدیده بارچان در نیمکره شمالی، شبیه تپه‌هایی هستند که در بیابان‌های سراسر زمین قابل مشاهده‌اند. این تپه‌ها حاصل حرکت رسوب ماسه به شکل هلال و منحنی در جهت بادهای طولانی‌مدت است. ژورانگ در یوتوپیا پلانتیا، پوسته‌ها، شکاف‌ها، سنگ‌دانه‌ها و برآمدگی‌ها چندضلعی را مشاهده کرد. 

تپه ماسه‌ای بارچان مریخی

تیم تحقیقاتی به این نتیجه رسید که این ویژگی‌ها از کیسه‌های کوچک آب ناشی از ذوب یخ یا برف مخلوط با نمک‌های معدنی تشکیل شده‌اند. هنگامی که آب در جو مریخ تصعید شد، تکه‌هایی از پوسته سخت و مواد سست، همراه با فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌ها باقی ماندند. مانند سایر ویژگی‌هایی که در حضور آب شکل گرفتند، این ویژگی‌ها هم سپس توسط جو بسیار سرد و خشک مریخ حفظ شدند.

بر خلاف سایر این مشخصه‌ها که صدها قرن یا میلیاردها سال قدمت دارند، تیم تحقیقاتی تخمین می‌زند که آن‌ها بین ۱.۴ میلیون تا ۴۰۰ هزار سال پیش (شاید حتی اخیرا) شکل گرفته‌اند. همان‌طور که در مقاله خود توضیح می‌دهند، تیم توانست این احتمال را که دی‌اکسید کربن یخ‌زده (یخ خشک) و باد عامل آن بوده‌اند، رد کنند:

«دخالت آب شور ناشی از یخبندان یا برف محتمل‌ترین علت است. این کشف، شرایط مرطوب‌تر آب و هوای مریخ  را روشن می‌کند و سرنخ‌هایی حیاتی برای ماموریت‌های اکتشافی آینده در جستجوی نشانه‌هایی از حیات موجود، به‌ویژه در عرض‌های جغرافیایی پایین با دمای سطح نسبتا گرمتر و سازگارترارائه می‌کند.»

در دوره مورد بحث، محیط مریخ بسیار شبیه به امروز بود (یعنی بسیار سرد و خشک). بنابراین، این یافته‌ها نشان می‌دهد که چرخه هیدرولوژیکی اخیرا در مریخ وجود داشته است که بسیار از آنچه قبلا تصور می‌شد، جدیدتر است. 

این تیم همچنین شبیه‌سازی‌های کامپیوتری را اجرا  و آن‌ها را با مشاهدات انجام‌شده توسط ماموریت‌های روباتیک دیگر ترکیب کردند. نتایج نشان می‌دهد که شرایط می‌تواند در مناطق دیگر مریخ برای تشکیل یخبندان و یخ در زمان‌های خاصی از سال مناسب باشد که منجر به ویژگی‌های مشابه در جاهای دیگر می‌شود.

این با مشاهدات انجام شده توسط ماموریت های رباتیک از زمان کاوش در مریخ توسط ماموریت های وایکینگ ۱ و ۲ ناسا در اواخر دهه ۱۹۷۰ مطابقت دارد. با این حال، دانشمندان بر این عقیده بودند که یخبندان صبحگاهی فقط در مکان‌های خاص و در شرایط بسیار محدود رخ می‌دهد. این کشف نشان می‌دهد که ممکن است در مریخ لکه‌های دوره‌ای از آب مایع در مقدار بسیار اندک وجود داشته باشد. همچنین ممکن است در بخش‌هایی از آن حیات میکروبی وجود داشته باشد. البته پیش از اینکه بتوان با اطمینان درباره این موارد حرف زد، نیاز به تحقیقات بیشتری است.